Buyuk Britaniya ta’lim tizimida o‘rta maktab yakunida o‘tkaziladigan asosiy imtihonlardan biri bo‘lgan GCSE (General Certificate of Secondary Education) tizimi bugun keskin tanqid ostida qoldi. Mutaxassislar va o‘qituvchilar ushbu tizim o‘quvchilarni zamonaviy bilim va ko‘nikmalarga emas, faqat test natijalariga yo‘naltirayotganini ta’kidlamoqda.
2025-yilgi imtihon natijalari shuni ko‘rsatdiki:
– Matematikadan atigi 58,3% o‘quvchilar talab darajasiga erishgan;
– Ingliz tilida esa bu ko‘rsatkich 60,2% ni tashkil etgan.
Bu raqamlar Britaniya hukumati belgilagan “har bir bola uchun sifatli ta’lim” tamoyilidan yiroqligini ko‘rsatmoqda. Ta’lim tashkilotlari GCSE tizimi “faqat natija uchun o‘qitish” muammosini kuchaytirib, ijodiy fikrlash va amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirish imkoniyatini cheklayotganini ta’kidlashmoqda.
Ta’lim bo‘yicha mustaqil mutaxassislar va bir qator universitet professorlari fikricha, GCSE tizimi o‘quvchilarni “xotira asosida test topshirishga” majburlab, zamonaviy dunyo talab qilayotgan kreativ yondashuv, muammoli vaziyatlarni hal qilish va hamkorlik ko‘nikmalarini rivojlantirishda sustlik qilmoqda.
Mutaxassislar, shuningdek, hozirgi tizim kam ta’minlangan oilalar farzandlari uchun yanada katta qiyinchilik tug‘dirayotganini, ular orasida imtihon natijalari sezilarli darajada pastroq ekanini qayd etmoqda.
Ko‘plab ta’lim tashkilotlari va nodavlat assotsiatsiyalar Britaniya hukumatidan quyidagi o‘zgarishlarni talab qilmoqda:
– baholashning ko‘proq amaliy ko‘rinishlari (loyihalar, portfoliolar, ijodiy ishlar);
– o‘quv dasturlarini moslashuvchan va zamonaviy qilish;
– o‘qituvchilarni faqat imtihon natijasi uchun emas, o‘quvchilarning rivojlanishiga ko‘proq yo‘naltirish.
GCSE tizimi bir asrdan ortiq vaqt davomida Britaniya ta’limining markazida bo‘lib kelmoqda. Ammo bugungi tez o‘zgarayotgan ilm-fan va texnologiya davrida eskirgan baholash usullari o‘quvchilarni orqada qoldirmoqda. Shu sababli, ekspertlar fikricha, ta’limni XXI asr talablariga moslashtirish uchun jiddiy islohotlar zarur.
