Nature журнали 2026 йилда илм-фаннинг ривожига таъсир кўрсатадиган илмий ҳодиса ва йўналишлар рўйхатини тузди. Унда сунъий интеллектнинг амалий қўлланиши, ген терапиясидаги янги қадамлар, йирик тиббий тадқиқотлар, Ойга одамли парвозларнинг қайтиши ҳамда Ер ва космосдаги кенг кўламли лойиҳалар ҳақида сўз боради.
Кашфиётларда сунъий интеллектнинг ўрни
Натуре қайд этишича, сўнгги йилда илмий изланишларда сунъий интеллектдан фойдаланиш сезиларли даражада ривожланди ва бу тенденция келажакда ҳам давом этиши кутилмоқда.
2026 йилда мураккаб ва кўп босқичли жараёнларни бажариш учун бир нечта йирик тил моделларини бирлаштирган АI агентларидан кенгроқ фойдаланиш режалаштирилган. Журнал таъкидлайдики, сунъий интеллект келаси йилда ҳақиқатан ҳам муҳим илмий ютуқларга олиб келиши мумкин. Бироқ хавфлар ҳам мавжуд — кенг қўлланилиши катта носозликларни, жумладан маълумотларнинг ўчирилиши билан боғлиқ хатоларни келтириб чиқариши эҳтимолдан холи эмас.
Шу билан бирга, тадқиқотчилар йирик LLMлардан ташқари аниқ вазифаларга мослаштирилган, ихчам сунъий интеллект моделларини ҳам изламоқда. 2025 йилда шундай кичик моделларидан бири мантиқий тестда улкан LLMларни ортда қолдирди.
Ноёб касалликлар учун ген терапияси кенгаяди
Тиббиёт соҳасида Nature генларни таҳрирлаш жараёни ривожланишда давом этишини кутмоқда. Журналга кўра, 2026 йилда болаларда учрайдиган ноёб ирсий касалликларни даволашга мўлжалланган шахсийлаштирилган ген терапияси бўйича икки клиник тадқиқот бошланиши мумкин.
Бу лойиҳалар метаболизм бузилиши билан туғилган К.Ж. Малдоон исмли чақалоқни даволаш тажрибасига асосланади. Унга аниқ мутацияни тўғрилаш учун CS терапияси қўлланган.
Бир жамоа кам учрайдиган алмашинув касалликларига чалинган болаларда синовлар ўтказишни режалаштираётган бўлса, бошқа жамоа ирсий иммун тизими бузилишларини даволашга йўналтирилган терапияни синаб кўрмоқчи.
Кўп текширувлар ўрнига қон таҳлили
Онкология соҳасида Натуре Буюк Британияда ўтказилган қон таҳлили тадқиқотини йилнинг энг муҳим ҳодисаларидан бири сифатида тилга олди.
«Кутилишича, 2026 йилда Буюк Британияда ўтказилган клиник тадқиқот натижалари эълон қилинади. Бу таҳлил симптомлар пайдо бўлишидан олдин 50 турдаги ракни аниқлай олади», — деб ёзади журнал.
Мазкур тест қон таркибида ўсма ҳужайралари чиқарган ДНК бўлакларини аниқлайди ва касаллик қайси органдан келаётганини аниқ кўрсатишга ёрдам беради. Тадқиқотда 140 мингдан ортиқ киши иштирок этган.
Ойга одамли парвозлар қайтади: Артемис ИИ миссияси
2026 йилдаги асосий космик ҳодисалардан бири — Артемис ИИ миссияси бўлади. Натуре маълумотига кўра, НАСА тўрт астронавтни Орион космик кемасида Ой атрофида парвозга юборади. 10 кунлик парвоз 1970 йиллардан буён амалга оширилмаган илк одамли Ой миссияси бўлиб, келажакдаги Ойга қўнишлар учун тайёргарлик босқичи ҳисобланади.
Ой жанубий қутбига қўниш
Хитойнинг Чанғе-7 миссияси 2026 йил августида учирилиши режалаштирилган. Қурилма Ой жанубий қутби ҳудудига етиб бориши кутилмоқда. Бу жой қўниш учун мураккаб ҳудудлардан бири саналади. Миссия сув музларини қидириш ва Ой зилзилаларини ўрганиш билан шуғулланади.
Марс йўлдошларидан илк намуна Ерга юборилади
Япония Мартиан Моонс эХплоратион (ММХ) миссиясига тайёргарлик кўрмоқда. Қурилма Марс йўлдошлари — Фобос ва Деймосга ташриф буюради. У Фобос юзасидан намуна йиғиб, уни 2031 йилда Ерга қайтаради. Шу вақтгача Марс йўлдошлари юзасидан Ерга намуна олиб келинган эмас.
Ерга ўхшаш сайёралар изланиши
Европа космик агентлиги ПЛАТО сунъий йўлдошини учиришни режалаштирмоқда. Қурилма 26 камерага эга бўлиб, 200 мингдан ортиқ ёрқин юлдузларни кузатади ва ҳаёт бўлиши мумкин бўлган Ерга ўхшаш сайёраларни излайди.
Қуёшда максимал фаолият даврида кузатилади
Ҳиндистоннинг Адитя-Л1 миссияси Қуёшни фаолиятининг максимал даврида кузатишда давом этади. Қурилма Ерга 1,5 миллион км масофадаги орбитада жойлашган бўлиб, Қуёш юзасидаги жараёнларни узлуксиз кузатиш имконини беради.
Ер мантиясига йўл очилиши
Натуре қайд этган яна бир муҳим ҳодиса — Хитойнинг Менг Хианг океан кемаси 2026 йилда биринчи илмий экспедициясини бошлайди.
Кема океан қобиғини 11 км чуқурликкача бурғулаб, Ер мантиясига чиқиши ва намуна йиғиши режалаштирилган. Ушбу тадқиқот олимларга океан туби қандай шаклланишини ва тектоник фаолиятга таъсир этувчи жараёнларни чуқурроқ тушунишга ёрдам беради.
