1991 йилнинг 18 ноябрида Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғи тўғрисидаги қонун қабул қилинган. Ушбу қонунга кўра, байроғимиз давлат суверенитетининг рамзи ҳисобланади.
Байроқ қадим-қадимдан ҳар бир халқда мустақиллик, озодлик, тинчлик ва барқарорлик тимсоли бўлиб келган. Бугун БМТ биносида унга аъзо бўлган 193 мустақил давлат қатори Ўзбекистоннинг ҳам байроғи ҳилпираб турибди. Аслида ҳар бир байроқнинг ўз тарихи, у мансуб бўлган юрт сувратию сийратига монанд қиёфаси бор.
Ўзбекистон байроғидаги ҳар бир ранг, ҳар бир белги ўзига хос маънога эга. Ундаги мовий ранг — куч-қудратни, тинчлик ва барқарорликни ўзида акс эттиради. Оқ ранг — поклик, беғуборликни ифодалаб келган. Яшил ранг эса, яшариш ва янгиланиш рамзи, шунинг баробарида она табиатимиз, асрий қадриятларимиз, иймон-эътиқодимиз тимсоли ҳисобланади. Қизил чизиқлар томиримиздаги аждодлар қони – мангулик нишонасидир.
Байроқ атамаси эски туркий атама бўлиб, у бундан минг йиллар аввал ҳам айнан шу маънода қўлланган. Тилшуносларнинг айтишича, бу ном қадимги туркчада базирақ, бадироқ, батироқ тарзида ҳам қўлланган. Яъни, байроқ бирор эл-улус, қавмнинг эркинлик белгиси бўлиб, у баланд жойларга, ҳукмдорлар чодирига ўрнатиб, санчиб (ботириб) қўйилган. Уни туғ, ялов, санчоқ (санжоқ) номлари билан ҳам атаганлар.
2018 йилнинг октябрь ойида байроғимиз яна бир халқаро ташкилот – Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгаши (ҳозирда Туркий давлатлар ташкилоти)дан ҳам ўрин олган. Ушбу халқаро ташкилот байроғи ҳам унга аъзо бўлган давлатлар байроқларидаги ранглар ва шакллар уйғунлигидан ташкил топган. Туркий кенгаш туғидаги оқ ва мовий ранг, ҳилол тасвири юртимиз байроғига ҳамоҳангдир.
Тарихда ҳукм сурган турли сулолалар, давлатлар ҳам ўз байроқларига эга бўлган. Масалан, қадимги Кўктурк ҳоқонлиги, Амир Темур давлати байроғи — мовий, қадимги аждодларимиз бўлган хунларнинг байроғи — оқ, Ғазнавийлар давлати, Қўқон хонлиги байроқлари — яшил, Туркистон мухторияти байроғи — кўк ва қизил рангларда эди.
Бинобарин, Ўзбекистон байроғини қабул қилишда, унда муайян рангларни белгилашда тарихий анъаналаримизга алоҳида урғу берилган. Ҳилол ва юлдузлар давлат байроқларида жуда кенг тарқалган белгилар саналади. Бу рамзлар ўзбек давлатчилиги тарихидаги кўпгина давлат байроқларида ўз аксини топган. Ўзбекистон байроғидаги ярим ой ва ўн икки юлдуз ҳам ўзига хос мазмун-моҳият касб этади.
Қадимдан осмонда янги ой кўринганда яхши ниятлар билдириш кўпгина туркий халқларга хос ҳисобланади. Ҳилол эзгулик, орзу- умидлар, умрбоқий анъаналар ва Ислом дини тимсолидир. Кўҳна Шарқда қадимдан ўн икки рақами — мукаммалликни, комилликни англатиб келган. Ўн икки ой, ўн икки бурж… «Темур тузуклари»да ёзилишича, Соҳибқирон ўз салтанатини ўн икки тоифадаги кишилар билан мустаҳкамлаган, давлат бошқарувида ўн икки тамойилга қатъий амал қилган. Азалдан ўн икки ёшга тўлган гўдак бир мучал яшаган, балоғатга етган ҳисобланади.
Соҳибқирон Амир Темур салтанатида ҳам байроқ давлат ва миллатнинг ғурури саналган. Уч ҳалқа тасвири туширилган давлат туғи Соҳибқирон қўшинидаги энг ишончли баҳодирлар, саркардалар томонидан қўриқланган. Ғанимларга қарши жангу жадалларда юксак мардлик ва жасорат намунасини кўрсатган амиру сипоҳийларга ҳам махсус туғ ва ноғора ҳадя қилингани тарихий манбаларда ўз аксини топган.
