Машҳур мураббий Джон Вуденнинг «Тез бўл, лекин шошилма» деган гапни айтишни яхши кўрган Бу гап асосан унинг баскетболчиларига қаратилган бўлсада, аслида ҳаётнинг деярли барча жабҳаларига, жумладан, ўқувчиларнинг уй вазифасига ҳам татбиқ этилиши мумкин. Уй вазифасини тез бажаришни ўрганиш ҳам санъат, ҳам кўникмадир.
Бу пойга эмас, лекин қуйидаги маслаҳатларни қўллаш орқали вақтни анча самарали бошқаришингиз мумкин. Талаба сифатида вақтни тўғри бошқариш энг муҳим кўникмалардан биридир. Кейинчалик бу кўникма иш ҳаётида ҳам, шахсий ҳаёт билан касбий фаолиятни уйғунлаштиришда ҳам асқотади.
Аммо, бу мавзуни чуқурлаштиришдан аввал, эътиборимизни ҳозирги вазифага қаратамиз – уй вазифасини тез тугатиш техникаларини ўзлаштириш.
Уй вазифасини тезроқ қандай бажариш мумкин?
Қуйида келтирилган ҳийлалар нафақат уй вазифаси, балки диққат ва аниқлик талаб қиладиган ҳар қандай вазифага ҳам қўлланилиши мумкин:
1. Вазифалар рўйхатини тузинг
Уй вазифасининг энг катта қулайлиги — нима қилиш кераклигини аниқ биласиз. Бу эса рўйхат тузишни осонлаштиради. Рўйхат тузиш оддий туюлиши мумкин, аммо у иш жараёнида энг самарали усуллардан биридир.
Дафтарингизни очиб, биринчи эсга тушган топшириқдан бошлаш ўрнига, аввал барча вазифаларингизни кўриб чиқинг. Режа тузишда кунлик режа ёки махсус дафтар ёрдам беради. Уларни тугаш муддати ва бажаришга кетадиган вақтига қараб тартибланг.
Рўйхатдаги вазифаларни устуворлик тартибида жойлаштириш сизни йўлдан адашмасликка ва ҳар бир бажарилган ишда завқ ҳамда мотивация олишга ёрдам беради.
2. Чалғитувчи омилларни йўқ қилинг
Чалғитувчи нарсалар турлича бўлиши мумкин — телефон сигналидан тортиб, чалғишингиз мумкин бўлган барча воқеаларгача. Бошқаларнинг сизга таъсирини тўлиқ назорат қила олмасангиз ҳам, ўз ўқув муҳитни тартибга солишингиз мумкин.
Телефонингизни ўчириб қўйинг, бошқа хонага қолдиринг ёки ҳеч бўлмаса «сукут» режимига қўйинг. Чироқ ёниши ёки билдиришнома келиши билан одамлар одатда ишини тўхтатади. Бу эса нафақат вақтни, балки диққатни ҳам йўқотишга олиб келади.
3. Вақтни тахмин қилинг
Вазифани тез бажаришни ўрганиш учун, аввало, қанча вақт сарфлашингизни билишингиз керак. Ҳар хил топшириқларни ўлчаб кўринг, шунда қайси бири кўпроқ вақт олишини билиб оласиз. Масалан, агар секин ўқисангиз, тезроқ ўқиш усулларини ўрганишга ҳаракат қилинг.
Шунингдек, барча топшириқларингизнинг муддати бир хил бўлса, уларни вақтига қараб тартиблаш мумкин. Қисқа вақт оладиган вазифадан бошлаш — тезроқ натижа бериб, мотивацияни оширади.
4. Тўғри ўқув жойини танланг
Кимдирдан кўра сиз учун энг яхши жой бошқача бўлиши мумкин: кимдир кофе ичиладиган жойда шовқинсиз фон билан яхши ишласа, бошқаси кутубхонанинг мутлақ сукунатини афзал кўради. Муҳими — диққатни чалғитмайдиган жойни топишдир.
5. Керакли анжомларни олдиндан тайёрланг
Математика вазифасини қилишга ўтиб, бирдан калькулятор керак бўлиб қолса, кейин эса график қоғозни олиш учун қайта-қайта ўрнингиздан турсангиз, вақт беҳуда кетади.
Шунинг учун вазифаларингизни кўриб чиқинг ва олдиндан ҳамма керакли жиҳозларни тайёрлаб қўйинг. Бу вақтни сезиларли тежайди.
6. Танаффус қилинг
Танаффуслар — ёмон эмас, аксинча фойдали. Аммо улар ҳам тўғри бўлиши керак.
Масалан, 45–60 дақиқа диққат билан ишлаганингиздан сўнг 15–20 дақиқалик танаффус қилсангиз, миянгиз тикланади. Бу сизни чарчашдан сақлайди ва диққатни узоқ вақт сақлаб қолишга ёрдам беради. Танаффус пайтида кичик сайр қилиш, чўзилиш ёки енгил машқлар билан шуғулланиш мумкин.
7. Ўзингизни мукофотланг
Сиз ўз тақдирингизнинг – хўжайинисиз. Агар 45 дақиқа деб ҳисобланган вазифани 30 дақиқада тугатсангиз, қолган 15 дақиқани мукофот сифатида ўзингизга ажратишингиз мумкин.
Кичик ғалабаларни нишонлаш — доимий мотивация беради. Хоҳласа, вазифалар орасида қисқа танаффус қилинг, хоҳласа, барча вазифалар тугагач, катта мукофот сифатида вақтни ўзингиз ёқтирган машғулотга сарфланг.
Уй вазифасини тез тугатиш истаги ҳамма учун таниш. Аслида эса бу — вақтни тўғри бошқариш сабоғидир. Кучли вақт бошқариш кўникмалари нафақат мактабда, балки онлайн ўқишда ҳам жуда муҳим.
